У чэрвені 1941 г. савецкія пагранічнікі першымі прынялі на сябе ўдар нямецкай арміі.
Заходнюю
граніцу СССР на тэрыторыі Беларусі ахоўвалі заставы чатырох
пагранатрадаў Беларускай пагранічнай акругі: 86-й (Аўгустоўскай), 87-й
(Ломжынскай), 88-й (Шапятоўскай) і 17-й Чырванасцяжнай (Брэсцкай).
Гераічная абарона цаной тысяч жыццяў
На
світанні 22 чэрвеня лінейныя заставы пагранатрадаў зведалі моцны
артылерыйскі і мінамётна-кулямётны абстрэл. Пасля першых ашаламляльных
залпаў пачуліся галасы камандзіраў: "Застава, у ружжо!"
Пагранічнікі
трымаліся да апошняга, ад некалькіх гадзін да некалькіх сутак. Так, 3-я
застава лейтэнанта В.М.Усава* змагалася 10 гадзін, сем шалёных атак
адбілі 36 байцоў; калі скончыліся патроны, яны падняліся ў штыкавую
атаку. Некалькі сутак змагалася з ворагам 10-я застава малодшага
лейтэнанта М.К.Ішкова.
У першыя дні вайны загінулі 17 тыс. з 19 тыс. пагранічнікаў Беларускай пагранакругі.
У памяць пра мужнасць пагранічнікаў, якія насмерць стаялі ў першыя дні вайны, створаны мемарыял у Гродне.
Цэнтральная
кампазіцыя мемарыяла - "Граніца ў агні": на фоне пагранічных слупоў
воіны-пагранічнікі, закрываючы граніцу сваімі целамі, праходзяць праз
агнявыя сцены абароны.
15 слупоў сімвалізуюць удзел байцоў з усіх саюзных рэспублік.
Ля падножжа надпіс: "Загінулым, але не пераможаным воінам-пагранічнікам Беларускай пагранічнай акругі".
Ансамбль дапаўняюць гранітныя пліты, якія ўвасабляюць брацкія магілы салдат.
Мемарыял узведзены ў 2004 г., вышыня помніка 6 м.
*В.М.Усаву пасмяротна прысвоена званне Героя Савецкага Саюза.
Да спіса